Ετικέτες
Η μάχη των νηών
Θεμιστοκλής
Είναι ο γνωστός χρησμός που περιέχει τα λόγια «…ο παντεπόπτης Ζευς δίνει την άδεια στην Τριτογενή να μείνει απόρθητο μόνο το ξύλινο τείχος που θα προστατέψει εσένα και τα παιδιά σου…»• και καταλήγει: «Ω θεία Σαλαμίς, πολλά παλικάρια εσύ θα φας, είτε όταν σπέρνεται το σιτάρι είτε όταν θερίζεται».
Ο χρησμός περιείχε τα στοιχεία που ήθελε ο Θεμιστοκλής. Είχε ουσιαστικά ζητήσει ο ίδιος από την αντιπροσωπεία να γίνει αυτό. Το ξύλινο τείχος, δηλαδή τα πλοία, και τη θεϊκιά Σαλαμίνα, που μόνο τότε θα ήταν θεϊκιά για τους Έλληνες, αν προμήνυε ελληνική νίκη, αν τα παλικάρια που θα χάνονταν δεν θα ήταν οι Έλληνες, αλλά οι εχθροί τους.
Στρατηγός στο Μαραθώνα, ναύαρχος στη Σαλαμίνα.
Στα συμβούλια των Ελλήνων αποφασίστηκε να κρατηθεί η περσική εισβολή όσο γινόταν βορειότερα. Η πρώτη γραμμή άμυνας ήταν ο Όλυμπος και τα στενά που οδηγούσαν στη Θεσσαλία.
Πράγματι, ο ελληνικός στρατός κατευθύνθηκε στα στενά και έμεινε για λίγο καιρό εκεί φυλάσσοντάς τα. Αναγκάσθηκε, όμως, να υποχωρήσει πολύ πριν εμφανισθεί ο περσικός στρατός. Ο Θεμιστοκλής διοικούσε τον αθηναϊκό στρατό που είχε πάει στα Τέμπη. Οι λόγοι που οδήγησαν στην υποχώρηση ήταν ότι οι περισσότεροι Θεσσαλοί είχαν δώσει ήδη «γη και ύδωρ» στους απεσταλμένους των Περσών και ήταν αμφίβολοι σύμμαχοι. Προτίμησαν να υποταχθούν, όπως οι Μακεδόνες, παρά να αντιμετωπίσουν την περσική οργή, αν οι υπόλοιποι Έλληνες αναγκάζονταν να υποχωρήσουν. Οι ορεινές φυλές, κυρίως οι Περραιβοί και οι Μάγνητες, είχαν δειχτεί ευνοϊκές προς τους Πέρσες και θα μπορούσαν να οδηγήσουν τμήματα του περσικού στρατού από τα ορεινά μονοπάτια, που γνώριζαν καλύτερα από όλους, για να υπερκεράσουν την ελληνική δύναμη στα Τέμπη. Αν οι Έλληνες είχαν μείνει στα Τέμπη είναι πολύ πιθανό η ιστορία των Θερμοπυλών να είχε γραφεί εκεί.
Όμως ο πιο σημαντικός λόγος της υποχωρήσεως ήταν η έλλειψη κατάλληλου χώρου για ναυμαχία. Η θάλασσα ήταν ανοιχτή, δεν υπήρχαν πουθενά στενά που να προσέφεραν το τακτικό πλεονέκτημα στο όποιο στήριζε κυρίως τη στρατηγική του ο Θεμιστοκλής. Αν ο ελληνικός στόλος ναυμαχούσε στη θάλασσα στα ανοιχτά της Θεσσαλίας, κινδύνευε να κυκλωθεί και να νικηθεί. Αν δε ναυμαχούσε και άφηνε ακάλυπτο το στρατό, τότε ο περσικός στόλος θα μπορούσε να αποβιβάσει στρατό στα νώτα του ελληνικού, στα Τέμπη, να τον κυκλώσει και να του κόψει το δρόμο της υποχωρήσεως και τις επικοινωνίες με τις βάσεις του. Η απόφαση να εγκαταλειφθούν τα Τέμπη οπωσδήποτε πρέπει να υποστηρίχθηκε από τον Θεμιστοκλή.
Η επόμενη αμυντική τοποθεσία βρισκόταν στις Θερμοπύλες και το Αρτεμίσιο, στα στενά νερά ανάμεσα στην Εύβοια και το άκρο του Παγασητικού Κόλπου. Εδώ αποδείχτηκε πως η στρατηγική του Θεμιστοκλή ήταν σωστή, γιατί στις ναυμαχίες που ακολούθησαν ο ελληνικός στόλος κράτησε τις θέσεις του και προξένησε αρκετές απώλειες στους Πέρσες, ενώ οι δικές του απώλειες ήταν μικρότερες. Ο στόλος υποχώρησε μόνο όταν έπεσαν οι Θερμοπύλες• παρέμεινε αήττητος.
Ο ελληνικός στόλος υποχώρησε στη Σαλαμίνα. Όλα φαίνονταν πως είχαν χαθεί. Οι Αθηναίοι, όμως, χάρη στη συμβουλή και την καθοδήγηση του Θεμιστοκλή, είχαν πάρει τα μέτρα τους ακόμη και για τη χειρότερη περίπτωση, για το αν οι Πέρσες έφταναν στην Αθήνα. Ήταν αδύνατη η υπεράσπιση της ατείχιστης πόλης. Η κατάληψη της ήταν αναπόφευκτη. Οι Πέρσες, όμως, θα καταλάμβαναν μια πόλη έρημη: 0ι Αθηναίοι είχαν δεχτεί το «ψήφισμα του Θεμιστοκλή» και είχαν μεταφέρει τα γυναικόπαιδα, τους γέρους και όσα προσωπικά αντικείμενα και ζώα μπορούσαν στην Τροιζήνα και τη Σαλαμίνα. Η ψυχή της Αθήνας έπαλλε όχι στην άδεια πόλη, αλλά στα ξύλινα τείχη, τον στόλο, που ήταν η ασπίδα και το δόρυ της, ακόμη και η τελική διέξοδος, αν η άμυνα αποτύγχανε. Η απειλή του Θεμιστοκλή, πως οι Αθηναίοι θα έμπαιναν στα πλοία και θα αναζητούσαν νέα πατρίδα στην Ιταλία, ήταν αληθινή: Έτσι, οι άλλοι αρχηγοί των Ελλήνων τη δέχτηκαν. Η ύπαρξη του τόσο μεγάλου στόλου έδινε στο Θεμιστοκλή θέση ισχύος που δεν είχε καμιά άλλη ελληνική πόλη, γιατί καμιάς ο στόλος δεν ήταν τόσο πολυάριθμος, για να μεταφέρει όλο τον πληθυσμό μακριά από την περσική απειλή. Στην κρίσιμη στιγμή του συμβουλίου της Σαλαμίνας, χρησιμοποίησε σαν έσχατο επιχείρημα και πάλι τον αθηναϊκό στόλο. Η δήλωση του, όπως την αναφέρει ο Ηρόδοτος, ήταν τελεσίγραφο για τους άλλους αρχηγούς.Ή θα έμεναν και θα πολεμούσαν όλοι στη Σαλαμίνα, ή θα πολεμούσαν χωρίς τον αθηναϊκό στόλο. Οι Αθηναίοι θα αναζητούσαν αλλού πατρίδα. Ήταν οι μόνοι που μπορούσαν. Για τους άλλους Έλληνες η εκλογή ήταν ή να πολεμήσουν στη Σαλαμίνα ή να διαλέξουν την υποδούλωση στους Πέρσες ενός μεγάλου τμήματος του πληθυσμού τους, που δε θα μπορούσαν να πάρουν στα πλοία αν έφευγαν ακολουθώντας τους Αθηναίους σε αναζήτηση νέας πατρίδας. Η νίκη, πάντως, χωρίς τον αθηναϊκό στόλο, ήταν αδύνατη. Ο Θεμιστοκλής είχε προβλέψει πως η Σαλαμίνα ίσως γινόταν η τελευταία γραμμή άμυνας των Ελλήνων, αν έπεφταν οι Θερμοπύλες. Απεναντίας είχε αποκλείσει τον Ισθμό για τον ίδιο λόγο που απέκλεισε τα Τέμπη. Η τοποθεσία στην ξηρά ήταν ισχυρή, στη θάλασσα όμως όχι. Και ο αγώνας θα κρινόταν στη θάλασσα.
Το μυαλό είναι πάντοτε ο στόχος και οι κοίλες ΝΗΕΣ του, τρία κλικ δεξια και αριστερά
γι αυτό με μελετώντας τα Ομηρικά Έπη φτιάχνεις αβύθιστα γερά του νου σκαριά
Αστραία, Αύγουστος 2014, 14
